ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

Τι παραλάβαμε
Τι πετύχαμε
Ισονομία και κοινωνική δικαιοσύνη: Ένας ασφαλιστικός φορέας, ίδιοι κανόνες για όλους, για εισφορές και συντάξεις
Αποκαταστήσαμε τη βιωσιμότητα του συστήματος
Καθιερώσαμε το νέο θεσμό της Εθνικής Σύνταξης
Ναι, αλλά περικόψατε και εσείς τις συντάξεις
Και τι έγινε με την προσωπική διαφορά;
Τι έγινε με τις εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών και των εμπόρων;
Και τι έχετε να πείτε για το ΕΚΑΣ;

Τι παραλάβαμε

Από τη ΝΔ παραλάβαμε πάνω από 1,8 δις έλλειμμα στα ασφαλιστικά ταμεία, συντάξεις περικομμένες οριζόντια 12 φορές έως και 50% με συνολικό ύψος περικοπών 45 δις, με δεσμεύσεις προς τους θεσμούς για επιπλέον περικοπές, και περίπου 400.000 εκκρεμείς συνταξιοδοτικές παροχές.

Παραλάβαμε επίσης 13 ταμεία κύριας και επικουρικής ασφάλισης (στην πραγματικότητα η πολυνομία ήταν πολύ μεγαλύτερη, αφού μόνο στην κύρια ασφάλιση είχαμε 27 κλάδους με πλήρη αυτονομία, δικούς τους κανόνες λειτουργίας και διαφορετικά μηχανογραφικά συστήματα).

Τι πετύχαμε:

Ισονομία και κοινωνική δικαιοσύνη: Ένας ασφαλιστικός φορέας, ίδιοι κανόνες για όλους, για εισφορές και συντάξεις

Δημιουργήσαμε έναν ασφαλιστικό φορέα για την κύρια, τον ΕΦΚΑ, και έναν για επικουρική και εφάπαξ, το ΕΤΕΑΕΠ.
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα υπάρχει πλήρης οργανωτική και λειτουργική ενοποίηση του ασφαλιστικού συστήματος: Ένα ασφαλιστικό ταμείο και ενιαίοι, δίκαιοι και κοινοί κανόνες για τον υπολογισμό των εισφορών και των συντάξεων σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Καταργήθηκαν ειδικές ρυθμίσεις, όπως, π.χ., για τις συντάξεις των βουλευτών.

Αποκαταστήσαμε τη βιωσιμότητα του συστήματος

Παρά τις διαδοχικές μειώσεις το ασφαλιστικό σύστημα κατέρρεε. Εμείς αποκαταστήσαμε τη βιωσιμότητα και το μέλλον του. Από έλλειμμα 1,8 δις το 2014 ο ΕΦΚΑ κατάφερε να επιτύχει, πλεόνασμα άνω του 1,5 δις. Ευρώ το 2018. Δυστυχώς σήμερα και πάλι τίθεται σε κίνδυνο το μέλλον του συστήματος, κυρίως λόγω της ιδιωτικοποίησης από τη Νέα Δημοκρατία της επικουρικής ασφάλισης.

Καθιερώσαμε το νέο θεσμό της Εθνικής Σύνταξης

Ο θεσμός της Εθνικής Σύνταξης, όπως ισχύει στα προηγμένα κοινωνικά κράτη, προστατεύει από τον κίνδυνο της φτώχειας και ενισχύει ιδιαίτερα τους μικρούς και μεσαίους συνταξιούχους.
Δίνεται σε όλους, εφόσον έχουν τουλάχιστον 15 χρόνια ασφάλισης, με χρηματοδότηση από τη φορολογία, όχι από τις εισφορές, χωρίς εισοδηματικά κριτήρια. Την καθιερώσαμε ως ισόποση με το 60% του μέσου εισοδήματος, στο επίπεδο που υπολογίζει η ΕΕ το όριο της φτώχειας.

Ναι, αλλά περικόψατε και εσείς τις συντάξεις

Ας μην ξεχνάμε ότι υπήρχαν μνημονιακές δεσμεύσεις για περιορισμό της συνταξιοδοτικής δαπάνης, που είμασταν υποχρεωμένοι να εφαρμόσουμε.
Όμως: Οι περικοπές ήταν μικρό κλάσμα αυτών που είχαν επιβληθεί από ΠΑΣΟΚ και ΝΔ: 45 δις ήταν οι σωρευτικές απώλειες των συνταξιούχων την περίοδο 2012-2015, 2,8 δις αυτές που επιβλήθηκαν κατά την δική μας διακυβέρνηση. Το κυριότερο: οι προηγούμενες μειώσεις ήταν ανώφελες, εφόσον δεν αντιμετώπισαν, όπως έκανε η μεταρρύθμιση, το πρόβλημα βιωσιμότητας του συστήματος.
Επιπλέον: Παρά τις ασφυκτικές πιέσεις των θεσμών αλλά και τις δεσμεύσεις της προηγούμενης κυβέρνησης της ΝΔ για περαιτέρω περικοπές των κύριων συντάξεων, με το νόμο της μεταρρύθμισης μπήκε οριστικό τέλος στις μειώσεις τους. Καμία κύρια σύνταξη δεν μειώθηκε. Αυξήθηκε μόνον η εισφορά υγείας από 4% σε 6%.
Στις επικουρικές συντάξεις, περιορισμένη μείωση στις επικουρικές υπέστησαν όσοι είχαν άθροισμα κύριας και επικουρικής πάνω από 1.300 ευρώ, περίπου το 17% των συνταξιούχων. Εάν δεν είχε γίνει ο επανυπολογισμός τους με τους κανόνες της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης και εφαρμοζόταν ο συντελεστής βιωσιμότητας του ν. 4052/2012 (νόμος Βρούτση) η περικοπή θα ήταν πάνω από 45% και θα ήταν οριζόντια.

Ακόμη και αυτές οι σχετικά περιορισμένες περικοπές τελικά δεν επιβάρυναν τους συνταξιούχους, γιατί τους επιστράφηκαν όλες μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας του 2020.

Και τι έγινε με την προσωπική διαφορά;

Η προσωπική διαφορά έγινε για δύο λόγους: α) να μην μειωθούν άλλο οι συντάξεις, όπως απαιτούσε το ΔΝΤ. β) Στο μέλλον να μην υπάρχουν δύο κατηγορίες συνταξιούχων, αλλά τυχόν υψηλότερες παλιότερες συντάξεις να έρθουν στο ίδιο επίπεδο με τις νέες.
Επανυπολογίσθηκαν όλες οι παλιές συντάξεις με τα κριτήρια του νέου νόμου. Όσες ήταν μικρότερες, αυξήθηκαν. Όπου ο επανυπολογισμός κατέληγε σε μικρότερη σύνταξη, η προσωπική διαφορά προστάτευε τις συντάξεις από νέα μείωση. Ως αποτέλεσμα, με τον επανυπολογισμό όχι μόνο δεν υπέστη κανείς καμία μείωση αλλά για πρώτη φορά μετά από δέκα έτη μνημονιακής λιτότητας 620.000 κύριες συντάξεις αυξήθηκαν από την 1/1/2019, στις περιπτώσεις που ο νέος νόμος «έβγαζε» υψηλότερη σύνταξη από ότι οι παλαιοί. Η πλειοψηφία των συντάξεων αυτών ήταν κάτω των 600 ευρώ, καθώς ο νόμος είχε βασική μέριμνα για τους χαμηλοσυνταξιούχους ή είχαν πληρώσει υψηλές εισφορές.
Μήπως όμως σήμερα η προσωπική διαφορά δημιουργεί αδικίες; Πράγματι, λόγω του μεγάλου πληθωρισμού αλλά και λόγω της μετάθεσης του χρόνου αυξήσεων στις νέες συντάξεις (ο νόμος 4387/2016 προέβλεπε ότι θα αυξάνονταν από 1/1/17, λόγω εκβιασμών του ΔΝΤ, μετατέθηκε αυτό για την 1/1/2023) σήμερα η προσωπική διαφορά πιέζει το εισόδημα των συνταξιούχων. Για το λόγο αυτό μελετούμε μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Τι έγινε με τις εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών και των εμπόρων;

Στο πλαίσιο της ισονομίας, εφαρμόσαμε παντού (με εξαίρεση ευνοϊκότερες ρυθμίσεις για τους αγρότες και τους νέους ασφαλισμένους) τον ίδιο κανόνα: οι εισφορές είναι ίσες με το 20% του εισοδήματος από εργασία, ό,τι ίσχυε ανέκαθεν για όλους τους μισθωτούς.
Η συντριπτική πλειονότητα των μη μισθωτών (88% επί του συνόλου) κατέβαλε από την 1/1/2017 χαμηλότερες και δικαιότερες εισφορές. Με βάση το εισόδημα και όχι επί πλασματικών και αυτόματα αυξανόμενων, ανά τριετία, ασφαλιστικών κλάσεων.
Με την αντιμεταρρύθμιση της ΝΔ, το ύψος των εισφορών είναι ίδιο και για αυτούς με υψηλά εισοδήματα και για αυτούς με χαμηλά και επομένως επιβαρύνθηκαν εκ νέου οι τελευταίοι. Σήμερα ένας ανειδίκευτος εργάτης πληρώνει περισσότερες εισφορές από έναν μεγαλογιατρό ή μεγαλοδικηγόρο που έχει επιλέξει τη χαμηλότερη κλίμακα.
Η ΝΔ αύξησε τις εισφορές για την μεγάλη πλειοψηφία των μη μισθωτών, την ελάχιστη εισφορά μέχρι σήμερα, σε ποσοστό 23% (από τα 185 ευρώ στα 239 ευρώ από το 2023).

Και τι έχετε να πείτε για το ΕΚΑΣ;

Πράγματι δεν μπορέσαμε να προστατέψουμε το ΕΚΑΣ. Η κατάργηση του ήταν εκτός της διαπραγμάτευσης για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση, γιατί είχε ήδη ψηφιστεί στο πλαίσιο του 3ου μνημονίου τον Ιούλιο του 2015, και μάλιστα και από ΝΔ, ΚΙΝΑΛ και Ποτάμι. Επιπλέον η κατάργηση του δεν είχε απλώς προαναγγελθεί στο διαβόητο εμαιλ Χαρδούβελη. Είχε ήδη δρομολογηθεί από το νόμο 3863/2010 του ΠΑΣΟΚ, που το προσδιόριζε ως προνοιακή παροχή, χωρίς πρόβλεψη συνέχισης της χρηματοδότησης του μετά την 1/1/2015.
Αντιμετωπίσαμε τις συνέπειες από την κατάργηση του με την εθνική σύνταξη, που προστατεύει από τον κίνδυνο της απόλυτης φτώχειας, χωρίς τις παρενέργειες που είχε το ΕΚΑΣ, δηλαδή να δίνει σε ορισμένες περιπτώσεις υψηλότερες συντάξιμες αποδοχές σε σχέση με ασφαλισμένους που είχαν δώσει περισσότερες εισφορές ή είχαν περισσότερα χρόνια ασφάλισης.