-Πριν από λίγο καιρό είπατε ότι δεν έχετε καμία αμφιβολία ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι η επόμενη κυβέρνηση. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι αυτό θα γίνει, το κρίσιμο ερώτημα είναι αν θα είναι αυτοδύναμη κυβέρνηση ή όμηρος του Ποταμιού και κάθε υποθετικού εταίρου.
Η πρόβλεψη μου δεν αποτελεί προβολή ευσεβών πόθων, ούτε χρειάζεται κανείς μελλοντολογικές ικανότητες για να διαπιστώσει το αυτονόητο: τη ραγδαία απονομιμοποίηση της συγκυβέρνησης του παλαιοκομματισμού, η οποία έχασε περισσότερο από το ένα τρίτο της κοινωνικής της στήριξης στις τελευταίες εκλογές. Το σημαντικότερο είναι ότι οι πολιτικές της λιτότητας και του συνολικού μετασχηματισμού της οικονομίας σύμφωνα με τα νεοφιλελεύθερα προτάγματα είναι απελπιστικά μειοψηφικές στην ελληνική κοινωνία. Η «Γέφυρα» που αποτελεί τον γνησιότερο απόστολο των ιδεών αυτών πήρε λιγότερες ψήφους και από το κόμμα των κυνηγών. Συνεπώς, η επόμενη εκλογική αναμέτρηση (που ενδέχεται να είναι ιδιαίτερα άμεση) θα στραφεί γύρω από ένα κεντρικό δίλημμα με δύο σκέλη: κυβέρνηση με πυρήνα την ΝΔ του παλαιοκομματισμού ή το ΣΥΡΙΖΑ; Κυβέρνηση που θα εφαρμόσει το νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα των μνημονίων, ή μια ριζικά διαφορετική πολιτική; Όλα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των δημοσκοπήσεων, αλλά κυρίως η ανάγκη της χώρας για άμεση αλλαγή πολιτικής δείχνουν προς το ΣΥΡΙΖΑ, και μάλιστα με αυτοδυναμία.
-Σε περίπτωση που θα έχουμε μία κυβέρνηση συνεργασίας με κορμό το ΣΥΡΙΖΑ, πως θα διασφαλίσετε ότι οι εταίροι δεν θα σας θέσουν όρους που θα αλλοιώνουν την πολιτική σας ταυτότητα; Συνεργασία σημαίνει και συμβιβασμοί.
Οι συμβιβασμοί είναι αναγκαίοι στην πολιτική, αρκεί να υπάρχει κάποια ελάχιστη κοινότητα θέσεων αρχής. Για αυτό απάντησα στην προηγούμενη ερώτηση σας ότι αναγκαία προϋπόθεση για να έχουμε πραγματική ρήξη με τις μνημονιακές πολιτικές είναι η αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ. Ο νεοφιλελευθερισμός αποτελεί ένα συνολικό σχέδιο αλλαγής κράτους και κοινωνίας: στη θέση της ρυθμισμένης από τα κοινωνικά δικαιώματα και το εργατικό δίκαιο αγορά, θέλει να επιβάλει ένα νέο μοντέλο άγριου και αρρύθμιστου καπιταλισμού, σαν ο εικοστός αιώνας και οι κατακτήσεις του κόσμου της εργασίας να ήταν μόνο μια παρένθεση. Όποιο κόμμα δεν αντιλαμβάνεται το γεγονός αυτό, όπως για παράδειγμα το Ποτάμι της ερώτησης σας, που υποστηρίζει ότι το μόνο που έχει σημασία είναι η τεχνοκρατική αποτελεσματικότητα, συνειδητά ή ασυνείδητα υιοθετεί το νεοφιλελεύθερο πρόταγμα ως μονόδρομο. Και, προφανώς, αυτά δεν ισχύουν μόνο για το Ποτάμι. Το ΠΑΣΟΚ έχει προπολλού διαλέξει όχθη. Αλλά και όσοι από τους «58», την Ελιά, την AthensVoice, το Protagon θεωρούν ότι η αναγκαία υπέρβαση του παλαιοκομματικού κράτους της πατρωνείας μπορεί να γίνει μόνο μέσω της απορρύθμισης της εργασίας, με την ιδιωτικοποίηση του νερού και της ενέργειας, τη διάλυση του κοινωνικού κράτους, δεν είναι ούτε μεταρρυθμιστές, ούτε κεντροαριστεροί: είναι καθαροί, βέροι νεοδεξιοί. Ακριβώς για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται ως ανάχωμα στην άνοδο της αριστεράς και , ταυτολογικά, δεν έχουν θέση σε μια κυβέρνηση της αριστεράς.
Και, για να μην παρεξηγηθεί η θέση μου, μια τελευταία παρατήρηση: η αυτοδυναμία προκύπτει ως ανάγκη λόγω της έλλειψης δυνητικών πολιτικών συμμαχιών, ιδίως ενόψει της στάσης του ΚΚΕ και της εξαέρωσης της ΔΗΜΑΡ. Αντιθέτως, το πεδίο για κοινωνικές συμμαχίες είναι ιδιαίτερα ευρύ. Είναι αναγκαίο το, άνοιγμα του ΣΥΡΙΖΑ σε κινήματα, ακόμη και στελέχη που δεν έχουν συμμετοχή στο σύστημα διαπλοκής ή στην εφαρμογή των μνημονιακών πολιτικών.
-Αριστερή κυβέρνηση μπορεί να υπάρξει εντός της Ευρωζώνης εκτιμάτε;
Το βασικό μέτωπο που θα πρέπει να διαμορφωθεί αυτή τη στιγμή είναι αυτό με διαχωριστική γραμμή την αποδοχή ή την απόρριψη του νεοφιλελευθερισμού. Αφορά τόσο τα κράτη που είναι μέλη της ευρωζώνης όσο και αυτά (όχι μόνο τη Βρετανία, αλλά και τη Δανία και τη Σουηδία) που είναι εκτός Ευρώ. Η προοπτική ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία μπορεί να αποτελέσει καταλύτη για την δημιουργία ανάλογου μετώπου και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η Ελλάδα μπορεί να γίνει καθρέφτης του μέλλοντος της Ευρώπης και να ξεκινήσει ένα ντόμινο ανατροπών και αμφισβήτησης των κυρίαρχων πολιτικών.
-Τι «ανακαλύψατε» στο «βασίλειο» των Βρυξελλών τώρα που το ζείτε –μια πλευρά του- από μέσα;
Λοιπόν, από μια πλευρά υπηρετείται αυτό που έλεγε ο Κλεμανσώ ως χαρακτηριστικό της δημοκρατίας, δηλαδή η τήρηση των προσχημάτων. Θα ήταν αδιανόητη εδώ μια παραβίαση των θεσμικών κανόνων του παιχνιδιού σαν αυτές που μας έχει συνηθίσει η συγκυβέρνηση του παλαιοκομματισμού, όπως για παράδειγμα το κοινοβουλευτικό πραξικόπημα για τη συζήτηση του δημοψηφίσματος της μικρής ΔΕΗ. Πέρα από τα προσχήματα όμως, ελάχιστη δυνατότητα υπάρχει να αλλάξουν πράγματα επί της ουσίας. Κατ’αρχήν, παρά τη σχετική ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του, το Ευρωκοινοβούλιο ούτε κατά διάνοια έχει το θεσμικό βάρος που έχουν στα εθνικά κράτη τα κοινοβούλια. Ακόμη όμως και επί των αρμοδιοτήτων που έχει, oλα τα ζητήματα προσυμφωνούνται πριν φτάσει η ώρα της ψηφοφορίας. Για παράδειγμα, γνωρίζαμε ότι ο κ. Σουλτς θα ήταν ο νέος Πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, εφόσον αυτή ήταν η επιθυμία της κυρίας Μέρκελ, στο πλαίσιο του μοιράσματος των λαφύρων της εξουσία μεταξύ σοσιαλδημοκρατών και λαϊκού κόμματος: το ένα πήρε την προεδρία της Επιτροπής, το άλλο του Συμβουλίου, προκειμένου να συνεχιστεί η ίδια πολιτική λιτότητας και νεοφιλελευθερισμού. Και, προσέξτε: αυτό δεν είναι συγκυριακό φαινόμενο. Το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης από την αρχή έχει ξεκινήσει ως μια επιχείρηση εκ των άνω, από τις πολιτικές ελίτ της Ευρώπης, χωρίς άμεση δημοκρατική νομιμοποίηση. Την νομιμοποίηση την αντλούσε το εγχείρημα όσο εξασφάλιζε σχετική ευημερία. Γι’ αυτό το λόγο είναι τώρα σε πρωτοφανή κρίση.
-Ο Σύριζα μιλάει συνεχώς για εκλογές. Τώρα πάλι τις προβλέπει για το Φθινόπωρο. Για ποιον λόγο άραγε η κυβέρνηση να θέλει να επισπεύσει το χρόνο των εκλογών;
Προφανώς η Κυβέρνηση δεν θέλει να επισπεύσει το χρόνο των εκλογών, είναι ειλικρινής στην πρόθεση της να εξαντλήσει την τετραετία, γιατί πολύ απλά προβλέπει και αυτή όπως και κάθε άλλος την εκλογική της συντριβή όποτε και εάν γίνουν αυτές. Μόνο να συρθεί μπορεί, συνεπώς, σε εκλογές, ενόψει των αδιεξόδων της πολιτικής της και των νέων εκβιασμών της τρόικας. Η χώρα είναι που έχει ανάγκη άμεσα τις εκλογές, για να ξεφύγει από τη σπείρα αργού θανάτου στην οποία την παγιδεύουν οι μνημονιακές πολιτικές.
-Είστε από αυτούς που επιμένουν στη διατήρηση της ριζοσπαστικής ταυτότητας του Σύριζα, όπως αυτή αποτυπώθηκε στο τελευταίο του συνέδριο, ή από εκείνους που θέλουν «ρεαλισμό»;
Η μόνη ρεαλιστική πολιτική είναι η ριζοσπαστική. Αν τώρα βάλει ο ΣΥΡΙΖΑ «νερό στο κρασί του», συμβιβαστεί δηλαδή με το σύστημα της διαπλοκής και δεχθεί ως βάση διαμόρφωσης πολιτικής το νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα των μνημονίων, σε τι θα διαφέρει από τα κόμματα του παλαιοκομματισμού; Γιατί να τον εμπιστευτεί η κοινωνία;
-Νομοσχέδια έτοιμα έχει ο Σύριζα; (αν ναι, ποια;)
Τα πρώτα νομοσχέδια, αυτά που θα υλοποιούν τις δεσμεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ για άμεση κατάργηση των μνημονιακών ρυθμίσεων που δεν έχουν δημοσιονομικές επιπτώσεις και θα δίνουν ανάσα στις κοινωνικές ομάδες που έχουν περισσότερο χτυπηθεί από την κρίση, είναι σε γενικές γραμμές έτοιμα. Προφανώς θα επικαιροποιηθούν ανάλογα με τις συνθήκες που θα επικρατούν τότε.
-Κύριε Κατρούγκαλε τι συμβαίνει με τη δικαιοσύνη; Οι δικαστικοί παίρνουν πίσω όσα τους περικόψανε, την ώρα που ο κόσμος βλέπει υπόδικους για υπεξαίρεση δημόσιου χρήματος να κυκλοφορούν ελεύθεροι και να προκαλούν με πάρτι χλιδής στη Μύκονο, με την υπόθεση ΤΤ δεν έχει γίνει τίποτα παρά τη σκόνη που σηκώθηκε, στην υπόθεση Ζίμενς που είχαμε ακόμα και παραδοχή δωροδοκίας επίσης τίποτα δεν έχει γίνει…
Η δικαιοσύνη έχει σχετική μόνο αυτοτέλεια απέναντιστις άλλες εξουσίες. Δεν πρέπει να περιμένουμε λύσεις από αυτή για τα μείζονα θέματα της χώρας, όπως η έξοδος από τα μνημόνια, γιατί αυτά είναι βαθύτατα πολιτικά ζητήματα, όχι νομικά. Είναι αυταπάτη να πιστέψει κανείς ότι αποκλειστικά και μόνο με νομικά μέσα μπορεί να ανατραπεί ο νεοφιλελευθερισμός. Ακόμη και στην Πορτογαλία, όπου το Συνταγματικό Δικαστήριο ήταν ιδιαίτερα «ακτιβιστικό» απλώς ελήφθησαν «ισοδύναμα» μέτρα, μετά τις αποφάσεις του. Συνεπώς, μόνο μια νέα προοδευτική κοινοβουλευτική πλειοψηφία, με τη δύναμη που θα της δώσει ένα δυναμικό, μαζικό λαϊκό κίνημα μπορεί να απαλλάξει συνολικά τη χώρα από τα δεσμά του μνημονίου.
Οι νομικές μάχες πρέπει να δίνονται, για να αντιμετωπίζονται οι ακραίες αδικίες και να προστατεύεται το Σύνταγμα ως υπέρτατος νόμος του κράτους. Περιμένουμε, δηλαδή, από τα δικαστήρια να ελέγχουν αυστηρά το παρασύνταγμα των μνημονίων, σε ότι αφορά τη νομική του διάσταση. Θέλω, για παράδειγμα, να ελπίζω ότι οι αποφάσεις για την αντισυνταγματικότητα των μισθολογικών των δικαστών θα έχουν συνέχεια και ως προς τα μισθολογικά όλων των κατηγοριών των εργαζομένων, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Η ανάγκη για αξιοπρεπή διαβίωση, άλλωστε, που αποτελεί τη νομική βάση των αποφάσεων στις οποίες αναφέρεστε αφορούν όλους τους ανθρώπους, όχι μόνο τους δικαστές.
-Γιατί το θέμα της δικαιοσύνης δεν είναι ψηλά στην ατζέντα του ΣΥΡΙΖΑ; Το φοβάται;
Δεν νομίζω ότι έχετε δίκιο. Μόλις πρόσφατα ο τομέας δικαιοσύνης του ΣΥΡΙΖΑ εξέδωσε μια πλήρη μελέτη, ένα ολόκληρο βιβλίο με τίτλο Η μαύρη Βίβλος της Ντροπής, για όλες τις επεμβάσεις στην δικαιοσύνη της συγκυβέρνησης.
-Ως νομικός, στον τομέα του Δικαίου, τι κατά τη γνώμη σας θα έπρεπε να πράξει ως πρώτη κίνηση μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ;
Τα αυτονότητα, για τα οποία και έχει δεσμευτεί: άμεση κατάργηση των μνημονίων σε ότι αφορά τις πλευρές τους που δεν έχουν δημοσιονομικές συνέπειες, άμεση αποκατάσταση των εγγυήσεων του εργατικού δικαίου που κατεδάφισε η μνημονιακή αντεπανάσταση. Το σημαντικότερο όμως θα ήταν να ξεκινήσει η συζήτηση για το νέο Σύνταγμα που έχει ανάγκη η χώρα, για τις αναγκαίες δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις που δεν χωρούν στη θεσμική μήτρα του Συντάγματος του 1975: την εισαγωγή θεσμών άμεσης δημοκρατίας, αναγκαίους για τον ανανοηματοδότηση της πολιτικής, όπως η ανακλητότητα των βουλευτών, η λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία για ψήφιση νόμων ή διεξαγωγή δημοψηφίσματος.. Χρειαζόμαστε ένα νέο Σύνταγμα των πολιτών και όχι των επαγγελματιών πολιτικών, ένα Σύνταγμα που δεν θα προβλέπει απλώς θεσμούς άμεσης δημοκρατίας, αλλά το ίδιο θα αποτελεί εφαρμοσμένη άσκησή της
